نویسنده: محمد اسماعیل مُبلغ

محمد اسماعیل مُبلغ ريتا منبع: روزنامهٔ «پیام وجدان»دو شنبه (۲۳) اسد، سال هفتم، شمارهٔ ۲۱، سال ۱۳۵۱ ش – نمبر مسلسل ٣٦٩ پاسخ «عناصر دموکراتیک» (بخش نخستين)«ما ترجیح می‌دهیم با دقت بیشتر بررسی شویم و کم‌تر مورد ستایش قرارگیریم» مردم طالب توضیح‌اند: از طرف عده‌ای از خوانندگان«جریان دموكراتيک خلق افغانستان»(!) اخیراً در موضوع زبان به نشر اعلامیه‌یی در اکثر جراید پرداخته که در آن صرف‌نظر از سایر موضوعات، در يک فقرهٔ آن چنین خوانده می‌شود:«زبان عمومی و رسمی سرتاسری کشور همان زبانی باشد که اکثریت نفوس مملکت به آن سخن می‌گویند».چون به عقیدهٔ بسیاری از مردم این فقره صراحت لازم را نداشت...

منبع: این مقاله قبلاً در فصلنامهٔ قسبات (سال اول، شمارهٔ سوم، تابستان ۱۴۰۳) از روی یکی از مجله‌های ادبی کابل نسخه‌برداری شده است و قدمت آن احتمالاً به سال‌های ۱۳۴۰ شمسی برمی‌گردد. ما آن را به‌نوبهٔ خود از فصلنامهٔ وزین قسبات دوباره ویرایش و نسخه‌برداری کرده‌ایم. با ابراز سپاس از آقای عزیزالله محسنی که نسخهٔ پی‌دی‌اف فصلنامهٔ قسبات را در اختیار ما گذاشت. محمد اسماعیل مُبلغدر میان تصوف و فلسفه به آن قدر که وجوهِ اختلاف زیاد است، وجوهِ اشتراک خیلی اندک است. هرچند تصوف و فلسفه هر دو در جست‌وجوی «حقیقت» می‌باشند، اما راهی که عارف و صوفی در وصول به...

منبع مقاله: آریانا، دوره ۲۱، شماره ۱۲ (جدی ۱۳۴۲/دسامبر ۱۹۶۳) صص ۱۲-۲۲. محمد اسماعیل مبُلغ بعضی چنین می‌پندارند که در میان فلسفهٔ قدیم و فلسفهٔ جدید دیواری به بزرگی و ضخامت دیوار چین وجود دارد و هیچ‌گونه سنخیت وشباهتی در میان نیست. به اساس این پندار یکباره خط بطلان بر فلسفهٔ قدیم کشیده آن را هیچ‌درهیچ می‌پندارند و به جای آن لوح سیمین فلسفه جدید را در آغوش می‌گیرند.گویا فراموش کرده‌اند که افکار فلسفی همچون زنجیره‌یی است که هر حلقه‌یی از آن به حلقهٔ سابق و لاحق خود پیوستگی دارد و اطلاع از لاحق بدون فهم سابق اگر متعذر نباشد، در غایت...

منبع: گزارش سمینار هزارمین سالگرد علامه ابوریحان البیرونی، سنبله ۱۳۵۲ – ۱۹۷۲ کابل، صص ۷۰-۸۸، وزارت اطلاعات و فرهنگ محمد اسماعیل مُبلغ«حقیت را از هر سرچشمه‌ای که پیدا کنیم، می‌پذیریم» طرح مساله استاد بزرگ ابوریحان محمد بن احمد بیرونی در حوزه های دانش جهان به عناوین: ریاضی‌دان، منجم، زمین شناس، کان‌شناس، جغرافيادان، تاریخ‌نگار ملت‌ها و دين‌ها، هند‌شناس و بنیادگذار مطالعه و بررسی مقايسه‌ای ادیان و فلسفه‌ها، معروف و مشهور است. پژوهش‌هایی نه اندک دراین موارد بوسیله بیرونی‌شناسان خاوری و باختری انجام یافته است. اما دربارهٔ سیمای فلسفی او تا کنون تحقیقی که مبتدیان را به‌کار آید و منتهیان را معرفت افزاید، به...