دسته: فلسفی

منبع: این مقاله قبلاً در فصلنامهٔ قسبات (سال اول، شمارهٔ سوم، تابستان ۱۴۰۳) از روی یکی از مجله‌های ادبی کابل نسخه‌برداری شده است و قدمت آن احتمالاً به سال‌های ۱۳۴۰ شمسی برمی‌گردد. ما آن را به‌نوبهٔ خود از فصلنامهٔ وزین قسبات دوباره ویرایش و نسخه‌برداری کرده‌ایم. با ابراز سپاس از آقای عزیزالله محسنی که نسخهٔ پی‌دی‌اف فصلنامهٔ قسبات را در اختیار ما گذاشت. محمد اسماعیل مُبلغدر میان تصوف و فلسفه به آن قدر که وجوهِ اختلاف زیاد است، وجوهِ اشتراک خیلی اندک است. هرچند تصوف و فلسفه هر دو در جست‌وجوی «حقیقت» می‌باشند، اما راهی که عارف و صوفی در وصول به...

منبع مقاله: آریانا، دوره ۲۱، شماره ۱۲ (جدی ۱۳۴۲/دسامبر ۱۹۶۳) صص ۱۲-۲۲. محمد اسماعیل مبُلغ بعضی چنین می‌پندارند که در میان فلسفهٔ قدیم و فلسفهٔ جدید دیواری به بزرگی و ضخامت دیوار چین وجود دارد و هیچ‌گونه سنخیت وشباهتی در میان نیست. به اساس این پندار یکباره خط بطلان بر فلسفهٔ قدیم کشیده آن را هیچ‌درهیچ می‌پندارند و به جای آن لوح سیمین فلسفه جدید را در آغوش می‌گیرند.گویا فراموش کرده‌اند که افکار فلسفی همچون زنجیره‌یی است که هر حلقه‌یی از آن به حلقهٔ سابق و لاحق خود پیوستگی دارد و اطلاع از لاحق بدون فهم سابق اگر متعذر نباشد، در غایت...

منبع: گزارش سمینار هزارمین سالگرد علامه ابوریحان البیرونی، سنبله ۱۳۵۲ – ۱۹۷۲ کابل، صص ۷۰-۸۸، وزارت اطلاعات و فرهنگ محمد اسماعیل مُبلغ«حقیت را از هر سرچشمه‌ای که پیدا کنیم، می‌پذیریم» طرح مساله استاد بزرگ ابوریحان محمد بن احمد بیرونی در حوزه های دانش جهان به عناوین: ریاضی‌دان، منجم، زمین شناس، کان‌شناس، جغرافيادان، تاریخ‌نگار ملت‌ها و دين‌ها، هند‌شناس و بنیادگذار مطالعه و بررسی مقايسه‌ای ادیان و فلسفه‌ها، معروف و مشهور است. پژوهش‌هایی نه اندک دراین موارد بوسیله بیرونی‌شناسان خاوری و باختری انجام یافته است. اما دربارهٔ سیمای فلسفی او تا کنون تحقیقی که مبتدیان را به‌کار آید و منتهیان را معرفت افزاید، به...